Pneumokoki u osób dorosłych

Autorem artykułu jest:

Profesor dr. hab. nauk med. Ewa Bernatowska kierownik Kliniki Immunologii, Instytutu „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka”

prof. dr hab. n. med. Ewa Bernatowska

Profilaktyka zakażeń pneumokokowych u osób dorosłych, szczególnie narażonych na zakażenia pneumokokowe oraz w populacji ludzi starszych.

Zakażenia pneumokokowe są dominującym problemem zdrowotnym ludności wszystkich kontynentów. Najwięcej zachorowań i zgonów występuje w skrajnych grupach wiekowych,  u dzieci poniżej drugiego roku życia i osób 65+. Choroby te każdego roku są przyczyną zgonu około 1,6 mln ludzi, w tym około pół miliona dzieci poniżej 5 roku życia. Zakażenia pneumokokowe mogą być przyczyną rzadko występującej inwazyjnej choroby pneumokokowej – zapalenia mózgu. O wiele częstsze są zapalenia płuc wywołane przez pneumokoki, które są najczęstszą przyczyną pozaszpitalnych zapaleń płuc. Częstą udręką rodziców są  zapalenia ucha środkowego u dzieci, zakażenia dróg oddechowych, są one również częste u osób dorosłych.

Podobnie jak wirusy grypy pneumokoki roznoszą się drogą kropelkową poprzez bezpośredni kontakt. Do zakażenia może dojść także drogą pośrednią, np. obecne na dłoniach bakterie, pozostawione na klamce, mogą zostać przeniesione dłonią innej osoby do ust lub nosa.

Częste mycie rąk po każdorazowym bezpośrednim kontakcie z innymi osobami oraz przedmiotami nie tylko usunie brud ale także wiele zarazków, z których wirus grypy oraz pneumokoki są najczęstszą przyczyną zachorowań od narodzin po późną starość.

Trzeba jednocześnie zaznaczyć, że pneumokoki w przeciwieństwie do bardziej wirulentnych wirusów znacznie częściej są zabijane  przez układ odporności zanim rozwinie się zakażenie. Wzrost zakażeń pneumokokowych występuje w okresie zimowym, latem liczba zakażeń spada. Zakażenia pneumokokowe są szczególnie częste i niebezpieczne wśród ludzi z obniżonym systemem immunologicznym, chorobami przewlekłymi oraz u ludzi starszych.

Nosicielstwo bakterii Streptococcus pneumoniae w nosie lub gardle, bez współistniejących klinicznych objawów zakażenia nie wymaga leczenia. Natomiast powinno być sygnałem, że dana osoba może być źródłem rozwoju zakażenia nie tylko dla siebie samego ale także dla wszystkich osób z najbliższego otoczenia.

Jedynym sposobem, który może na wiele lat ochronić przed zakażeniem pneumokokowym są szczepienia. Powszechne szczepienia niemowląt przeciwko pneumokokom szczepionką Prevenar 13, nie tylko chronią zaszczepione dzieci ale już po 5 latach wytwarzają odporność zbiorowiskową , czyli osoby nie szczepione są chronione  (eliminacja nosicielstwa w gardle i nosie). W Polsce niestety nie ma obowiązkowych szczepień. Dlatego poważne zakażenia są tak częste i to w każdym wieku.

Osoby z chorobami przewlekłymi są szczególnie narażone na powikłania choroby zasadniczej w przebiegu zakażenia pneumokokowego,  wymagają   sprawdzonych działań profilaktycznym (tabela).

Szczepienia przeciwko zakażeniom pneumokokowym   to standard profilaktyki w wybranych grupach ryzyka u dzieci, osób dorosłych oraz u populacji osób starszych powyżej 65 roku życia, chroniący przed inwazyjną  chorobą pneumokokową, zapaleniem płuc, zatok, ostrym zapaleniem ucha, zakażeniom dróg oddechowych, zapaleniami wsierdzia, stawów i ropniami.