U chorych na cukrzycę występuje przede wszystkim otępienie rozwijające się na podłożu zmian naczyniowych, natomiast związek z chorobą Alzheimera wydaje się słabszy. W badaniu populacyjnym Rochester Study prowadzonym przez 14 lat na 981 osobowej grupie, w której 101 miało zespół otępienny, potwierdzono że cukrzyca jest znamiennym czynnikiem ryzyka wystąpienia otępienia zarówno o charakterze naczyniowym jak i typu Alzheimera, co ciekawe ta postać była związana z płcią męską. Inne badania również zwracają uwagę, na częstsze występowanie Choroby Alzheimera i otępienia naczyniopochodnego u chorych na cukrzycę typu 2. Różnicowanie otępienia naczyniowego i choroby Alzheimera w praktyce sprawia duże trudności, ponieważ sama komponenta naczyniowa może wpływać na przebieg tej choroby.
Dotychczas dokładnie nie wiadomo jaki konkretnie mechanizm odpowiada za związek między cukrzycą a chorobą Alzheimera. Prawdopodobnie wiodącą rolę w rozwoju tego typu otępienia odgrywa nieprawidłowy metabolizm glukozy związany z insulinoopornością komórek mózgowych. W badaniach sekcyjnych osób zmarłych na chorobę Alzheimera zauważono zmniejszoną ekspresję genów kodujących białka kaskady sygnalizacyjnej dla insuliny w mózgach.
W pracach Steena i wsp. przebadano pośmiertnie mózgi 28 pacjentów z chorobą Alzheimera (AD) porównując je z mózgami osób zdrowych. Używając metod PCR, immunoprecypitacyjnych i cytochemicznych stwierdzono, że w mózgu pacjentów z chorobą Alzheimera uległa zmniejszeniu ekspresja genów kodujących białka cyklu sygnalizacyjnego insuliny oraz występuje niższy poziom kilku białek tego szlaku, w tym obniżony poziom substratu receptora insuliny (IRS), kinazy fofatydyloinozytolu (PI3), fosfoAkt oraz tau, a także zmniejszenie ekspresji genu dla IGF.
Wyniki te przyczyniają się do wzmocnienia poglądu że chorobę Alzheimera można uważać za pokrewną cukrzycy typu 2. Dla tego typu zaburzeń zaproponowano nazwę cukrzyca mózgowa, gdyż zaburzenia neuroendokrynne są zbliżone do cukrzycy typu 2 z tym, że są zlokalizowane przede wszystkim w mózgu.
W leczeniu choroby Alzheimera w koncepcji cukrzycy mózgowej, za najbardziej celowe należałoby uznać zmniejszenie insulinooporności. Dysponujemy znanymi metodami zwalczania insulinooporności jak stosowanie diety z ograniczeniem cukrów prostych, zwiększenie wysiłku fizycznego, wykorzystanie doustnych leków przeciwcukrzycowych (tiazolidinediony, metformina ).Czy te metody mogą być skuteczne w cukrzycy mózgowej, wymagać to będzie przeprowadzenia kolejnych badań.
Znajomość przemian biochemicznych w mózgu podpowiada jeszcze inny mechanizm zwalczania insulinooporności. Wiemy, że glukoza jest podstawowym źródłem energii dla mózgu, a insulina w głównej mierze reguluje dopływ i przyswajanie glukozy przez mózg. Jednak w sytuacji braku glukozy, źródłem energii dla mózgu stają się pośrednie produkty przemiany kwasów tłuszczowych, tj. ketokwasy: kwas acetooctowy i β-hydroksymasłowy, które mogą być metabolizowane w mózgu. Stąd w leczeniu insulinooporności w zespołach otępiennych, korzystne działanie może mieć dieta ketogenna, ponieważ dostarcza źródła energii dla mózgu, omijając glukozę. Cała ketonowe, jak pokazują badania doświadczalne mają działanie ochronne na komórki mózgowe.
Przedstawiona powyżej koncepcja sugeruje, że obniżenie insulinooporności różnymi metodami może mieć znaczenie nie tylko w leczeniu cukrzycy, ale także w leczeniu choroby Alzheimera. Czy te metody będą skuteczne w leczeniu cukrzycy mózgowej, wymagać to będzie przeprowadzenia kolejnych badań i dowodów naukowych. Być może takie postępowanie przyczyni się do bardziej skutecznego leczenia oraz zapobiegania wystąpienia tych schorzeń.
Reasumując, w przedstawionej pracy przedstawiono zależności i współwystępowanie cukrzycy, zaburzeń psychicznych a także neurologicznych. Wynikają one ze złożonych szlaków metabolicznych i neuroendokrynnych na poziomie komórek, które nie ograniczają się tylko do jednej jednostki chorobowej ale wykraczają poza nią. Współczesna wiedza pokazuje nam na złożoność i interdyscyplinarność jednostki chorobowej jaką jest cukrzyca. Warto pamiętać o przedstawionych w tej pracy związków cukrzycy z różnymi zaburzeniami psychicznymi, w tym tak dość często występującej depresji u takich chorych, gdyż ich leczenie może się przyczynić do lepszego wyrównania i przebiegu cukrzycy.
Autorem pracy jest lek. med. Krzysztof Chabros, specjalista chorób wewnętrznych II stopnia, diabetolog, w trakcie specjalizacji z hipertensjologii.
Fragmenty pracy publikujemy za zgodą autora.
Wszelkie prawa zastrzeżone, żaden z fragmentów pracy, nie może być powielany, kopiowany i rozpowszechniany bez zgody autora.
Tagi:
*Wszystkie artykuły medyczne prezentowane na stronie są zgodne z wiedzą medyczną, ale żaden nie może być traktowany jako diagnoza lekarska, lecz wyłącznie jako materiał edukacyjny. W przypadku zaobserwowania u siebie niepokojących objawów należy skonsultować się z lekarzem.
