Stres to inaczej stan psychofizjologiczny organizmu, pojawiający się jako reakcja na działanie tzw. stresorów. Bodźce wywołujące stres bywają bardzo zróżnicowane, ale reakcja adaptacyjna organizmu w każdym przypadku jest taka sama.
Stres charakteryzuje się nagłym, zwykle nieprzyjemnym dla człowieka stanem, występującym razem z napięciem psychicznym i mięśniowym, bólem lub nerwobólem, dyskomfortem, poczuciem beznadziejności, wysiłkiem. Aby powstał stres potrzebne są bodźce (stresory) wywołujące go. Mogą nimi być przeróżne sytuacje dnia codziennego lub wydarzenia: zapalenie papierosa, wypicie mocnej kawy, perspektywa ważnej rozmowy albo egzaminu, podróż, zmiana pracy lub miejsca zamieszkania, wizyta u dentysty, zdenerwowanie się z jakiegokolwiek powodu, niespodziewana wiadomość.
Stresory zaburzają równowagę (homeostazę) organizmu i wymagają od niego podjęcia natychmiastowych działań adaptacyjnych. W tym momencie kontrolę przejmuje podwzgórze, określane jako centrum dowodzenia stresem. Ta maleńka struktura znajdująca się w mózgu odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie. Między innymi stymuluje przysadkę mózgową do wydzielania hormonów – tyrotropowego (TTH) i adrenokortykotropowego (ACTH), biorących czynny udział w reakcji stresowej. Następnie sygnał przekazywany jest do nadnerczy, które zaczynają wydzielać hormon kortyzol, działający przeciwzapalnie i ochronnie, dzięki czemu organizm staje się odporny na ból. Podnosi się poziom innych hormonów stresu (adrenaliny i noradrenaliny). Śledziona zwiększa produkcję czerwonych krwinek, na wypadek gdyby uszkodzeniu miały ulec tkanki. Akcja serca zostaje wielokrotnie przyspieszona, podnosi się stężenie cukru we krwi, zwiększa ciśnienie w naczyniach krwionośnych, które się zwężają. Oddech jest wyraźnie głębszy, ponieważ zwiększa się drożność i przelotowość nosa oraz krtani. Rozszerzają się źrenice - wzrasta czujność, ostrożność.
Wszystkie wymienione powyżej sytuacje, są to tzw. zmiany mobilizacyjne, które ułatwiają działanie oraz szybką reakcję podczas sytuacji stresowej. Za każdym razem powodowane stresorami powstają w ustalonej kolejności i w identyczny sposób. Przygotowują organizm do szybkiej ucieczki lub do walki z czynnikiem zagrażającym.
Niestety zdarza się, że przewlekły i bardzo silny stres może doprowadzić do poważnych dysfunkcji organizmu (np. do braku kontroli lub bezradności), a także przyczyniać się do powstawania wielu chorób o podłożu psychosomatycznym (choroby układu pokarmowego i krążenia, alergie, zaburzenia rytmu dobowego). Należy w miarę swoich możliwości starać się świadomie eliminować z życia sytuacje mogące wywołać niepotrzebny stres, aby w pełni cieszyć się zdrowiem.
Tagi:
stres, ciało, adrenalina, kortyzol
*Wszystkie artykuły medyczne prezentowane na stronie są zgodne z wiedzą medyczną, ale żaden nie może być traktowany jako diagnoza lekarska, lecz wyłącznie jako materiał edukacyjny. W przypadku zaobserwowania u siebie niepokojących objawów należy skonsultować się z lekarzem.
