Nadnercza to niewielkie, ale niezwykle istotne gruczoły dokrewne, określane mianem przeżyciowych, czyli takich, bez których człowiek nie może przeżyć. Ich główną rolą jest wytwarzanie ważnych hormonów wpływających na emocje oraz decydujących o właściwej gospodarce wodnej: kortyzolu, aldosteronu, katecholaminy oraz androgenów. Chociaż każdy z nich spełnia w nim określoną rolę zwykło się je nazywać hormonami stresowymi. Niestety, ze względu na nieswoistość objawów, patologie nadnerczy należą do często ciężko rozpoznawalnych, stąd warto zadbać w ich wypadku o profilaktykę (np. coroczne badanie usg jamy brzusznej z układem moczowym).
Nadnercza znajdują się na górnym biegunie nerek. Waga jednego gruczołu waha się przeciętnie od 10 do 18 gramów. Oba składają się z kory, która produkuje hormony sterydowe (aldosteron oraz kortyzol) i w mniejszym stopniu płciowe, a także rdzenia odpowiedzialnego za wytwarzanie hormonów zwanych katecholaminami, czyli adrenaliny i noradrenaliny.
Aldosteron wpływa na regulację gospodarki wodnej, potasowej oraz sodowej. Ma ona istotny wpływ na funkcjonowanie zarówno nerek, jak również układu krążenia. Z kolei kortyzol pełni istotną rolę w regulacji przemiany węglowodanowej, a co za tym idzie, hamuje procesy zapalne. Przypisuje się mu także działanie antystresowe. Należy jednak uważać na jego nadmiar, który powoduje osłabienie układu immunologicznego.
Adrenalina (określana także jako epinefryna) jest odpowiedzialna głównie za to, jak nasz organizm zareaguje na zagrożenie lub stres. Przyspiesza ona bicie serca, a przy tym poprawia jego pojemność minutową, a ponadto (w niewielkim stopniu) rozszerzą naczynia wieńcowe. Hormon ten ma też istotny wpływ na rozszerzanie źrenic i oskrzeli oraz zwiększenie ciśnienia krwi, reguluje poziom glukozy we krwi oraz hamuje perystaltykę jelit. Niemniej istotna noradrenalina ma podobne działanie co adrenalina i przy tym silnie oddziaływuje na układ krążenia. Przyczynia się do wzrostu ciśnienia tętniczego, skurczowego oraz rozkurczowego.
Choroby nadnerczy wpływają na zaburzenie gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu. Ponadto zmniejszeniu ulega odporność na stres oraz infekcje, a dodatkowo podnosi się ciśnienie krwi. Nadnercza są narażone m.in. na takie przypadłości jak:
- choroba Addisona (niedoczynność nadnerczy) - dochodzi w niej do niszczenia gruczołów nadnerczowych. W grupie ryzyka , są osoby w każdym wieku, bez względu na płeć. Prowadzone badania pozwalają na przypuszczenia, że najczęstszą przyczyną tej choroby, jest autoimmunologiczne zapalenie, kory nadnerczy. Wśród innych przyczyn choroby Addisona, wymienia się m.in. : gruźlicę, choroby nowotworowe zaburzenia pracy przysadki, niektóre ciężkie choroby zakaźne (AIDS), zaburzenia metaboliczne, powikłania po niektórych lekach, lub wrodzone wady nadnerczy. Chorobę Addisona leczy się przez całe życie. Objawy mogące świadczyć o wystąpieniu tej choroby to osłabienie, zmęczenie, brak apetytu, bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, chudnięcie, spadek ciśnienia tętniczego we krwi, nadmierne łaknienie na sól, ściemnienie skóry, wypadanie włosów, częste zmiany nastroju oraz permanentne odczuwanie zimna. Symptomy te narastają dość wolno i są skutkiem zbyt niskiego stężenia hormonów, które produkuje kora nadnerczy.
- zespół i choroba Cushinga - inaczej określany jako nadczynność kory nadnerczy. O zespole zależnym od ACTH mówimy wówczas, gdy przyczyną jest choroba przysadki mózgowej, wpływająca na korę nadnerczy (np. gruczolaki, guzy nowotworowe). Niepokojącymi objawami, mogącymi świadczyć o tym, że konieczna jest wizyta u endokrynologa są takie jak: niska odporność na infekcje, bóle kości, zaburzenia miesiączkowania, wyraźne zmiany nastroju, nadciśnienie tętnicze, łojotok i trądzik, nadmierne owłosienie u kobiet, jaskrawoczerwone rumieńce na policzkach, otyłość (z gromadzeniem się tłuszczu na karku i tułowiu), różowe rozstępy na skórze.
- guz chromochłonny - w 90 proc. przypadków ma on charakter niezłośliwy (nie daje także przerzutów) i zwykle rozwija się u osób w wieku 35-50 lat. Nie rozpoznano dotąd przyczyn jego powstawania. Część przypadków ma podłoże genetyczne, a ujawniają się wówczas, gdy występuje zwiększone wydzielanie noradrenaliny i adrenaliny. Najczęstszymi objawami guza są: nadwrażliwość na zimno, kołatanie serca po wysiłku, nerwowość, stałe odczuwanie głodu, wewnętrzne drżenia, osłabienie. Często występują także zlewne poty, a ponadto nagły wzrost ciśnienia, który idzie w parze z bólem głowy oraz w klatce piersiowej.
- hiperaldosteronizm - powstające na skutek nadmiernego wydzielania aldosteronu, pod którego wpływem nerki wydalają mniej sodu i wody, a więcej potasu. Chorobę najczęściej diagnozuje się u kobiet. Jej rozwojowi sprzyja marskość wątroby, niewydolność krążenia, a ponadto leki moczopędne, środki antykoncepcyjne (przyspieszające wydalanie potasu). Jeśli zaobserwujemy u siebie m.in. zmęczenie, drętwienie ramion, dłoni, stóp oraz nóg, a ponadto osłabienie mięśni, zwiększone pragnienie i oddawanie moczu, skurcze mięśni, zaburzenia widzenia, bóle głowy, wysokie wartości ciśnienia rozkurczowego przy nadciśnieniu tętniczym, wówczas powinniśmy udać się do lekarza.
Nadnercza stanowią jedne z najważniejszych gruczołów wydzielania wewnętrznego, bez których nasz organizm nie mógłby w ogóle funkcjonować. Nie wolno więc bagatelizować żadnych z objawów, które mogą świadczyć o ich schorzeniach i jak najszybciej udać się z nimi do lekarza endokrynologa, który zleci diagnostykę i podejmie leczenie.
Tagi:
nadnercza, hormony, adrenalina, noradrenalina
*Wszystkie artykuły medyczne prezentowane na stronie są zgodne z wiedzą medyczną, ale żaden nie może być traktowany jako diagnoza lekarska, lecz wyłącznie jako materiał edukacyjny. W przypadku zaobserwowania u siebie niepokojących objawów należy skonsultować się z lekarzem.
