Biomechanika ludzkiego ciała funkcjonuje dzięki połączeniu układu kostnego, ze strukturami mięśniowymi oraz powięziowymi. Bodźcem do wykonania określonej pracy mięśni, jest impuls elektryczny, który powoduje ich skurcz, co z kolei zbliża do siebie powierzchnie stawowe stabilizując staw i wywołując ruch kości względem siebie. Kiedy ruch dotyczy większej ilości stawów, dochodzi do precyzyjnie zsynchronizowanego skurczu wielu mięśni.
Zespół mięśni wykonujący określony ruch ciała człowieka, nazywamy „łańcuchem mięśniowym”. Przykładem takiego łańcucha mięśniowego może być łańcuch tylny, który dzięki synergicznemu skurczowi wielu mięśni pozwala utrzymać wyprostowaną pozycję stojącą. Mięsnie w/w łańcucha mięśniowego znajdują się pomiędzy kością potyliczną, a podeszwowym końcem dalszym stopy. Równowaga funkcjonalna zachowana pomiędzy wieloma łańcuchami mięśniowymi leżącymi w obszarze całego ciała, pozwala utrzymywać prawidłową postawę, bez sprzyjania powstawaniu stanów przeciążeniowych.
Wszystkie części naszego organizmu są ze sobą bezpośrednio lub pośrednio powiązane, a szczęka i żuchwa nie są w tych łańcuchach elementami osobnymi. Istnieje wiele potwierdzonych naukowo przypadków, w których zaburzenie pracy jednego łańcucha mięśniowego lub nawet pojedynczego stawu, jest przyczyną zachwiania równowagi funkcjonalnej całego ciała i prowadzi do zaburzeń właściwej postawy. Przykładem obrazującym te procesy może być przeciążeniowe, neurogenne skrzywienie kręgosłupa lędźwiowego, które odruchowo wywoła kompensacyjne skrzywienie odcinka szyjnego kręgosłupa. Fizjologiczną determinantą tego procesu jest konieczność utrzymania pionowej postawy ciała w pozycji stojącej oraz horyzontalne ustawienie oczu. Dalszymi konsekwencjami tego typu zmian mogą być przeciążenia innych struktur układu ruchu i choroby narządów wewnętrznych.
Kolejną przyczyną problematycznych kompensacji zachodzących w organizmie człowieka, może być progenia. Jest to zaburzenie pochodzące bezpośrednio z układu stomatognatycznego, polegające na wysunięciu żuchwy w kierunku dobrzusznym. Choroba ta często prowadzi do przesunięcia się środka ciężkości ciała do przodu, co może skutkować m. in. powstaniem wad postawy, w postaci pogłębionej lordozy szyjnej lub/oraz lędźwiowej.
Wady zgryzu, braki w uzębieniu lub stres, wywołują patologiczny, permanentny skurcz mięśni oraz niefizjologiczne funkcjonowanie pozostałych struktur układu stomatognatycznego (tj. naczyń krwionośnych i limfatycznych, nerwów czy ślinianek), co może być przyczyną nieprawidłowej funkcji żucia i połykania oraz zaburzać właściwą okluzję. Dalszymi konsekwencjami powstałymi w skutek patogennego działania łańcuchów mięśniowych, zapoczątkowanych w obszarze układu stomatognatycznego, będą podwyższone napięcie mięśniowe, bóle i zawroty głowy, szumy uszne, bruksizm, problemy przy połykaniu, zaburzenia widzenia, dysfunkcje kręgosłupa, itp.
Zmiany mogą również zachodzić analogicznie, w przeciwnym kierunku. Choroby i dysfunkcje występujące w obrębie całego ciała (tj. skoliozy, dyskopatie, choroby narządów wewnętrznych, szkodliwe skutki stresu, itp.) mogą być przyczyną odchyleń od fizjologicznej, poprawnej postawy ciała. Wykorzystując łańcuchy mięśniowe, możliwe jest skorygowanie niewłaściwej postawy ciała, angażując w ten proces stawy skroniowo-żuchwowe oraz tkanki miękkie tej okolicy. Zmiany te, mają jednocześnie negatywne konsekwencje, w postaci powstania wad zgryzu, dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego lub zaburzeń prawidłowej okluzji.
Powyższe teorie osteopatyczne poparte są rozważaniami natury embriologicznej i neurofizjologicznej. Dzięki nim można założyć, że tożsame, mezenchymalne pochodzenie jednostek funkcjonalnych takich jak okulomotoryka, zmysł równowagi oraz okluzja, może w dużym stopniu generować zachodzące miedzy nimi procesy kompensacyjne.
Założenia te, pozwalają sądzić, iż właściwe leczenie ortodontyczne, ekstrakcje, implanty, pozwolą przywróć poprawną postawę i właściwą biomechanikę funkcjonowania organizmu, ale tylko przy założeniu podjęcia ścisłej współpracy ortodonty/stomatologa/protetyka z osteopatą. Osteopatyczne podejście do problemów związanych z układem stomatognatycznym, ma za zadanie ułatwić, a bardzo często w ogóle umożliwić pozytywne adaptacje, oraz przyspieszyć leczenie ortodontyczne. Ważnym aspektem tej współpracy, jest również zmniejszenie ryzyka nawrotu dysfunkcji po zakończeniu leczenia ortodontycznego.
Leczenie ortodontyczne, stomatologiczne lub protetyczne, bywa przyczyną takich objawów jak bóle głowy, bóle kręgosłupa, pojawienie się lub nasilenie skoliozy, zaburzenia snu, zawroty głowy, szumy uszne, zaburzenia wzroku, trudności w skupieniu uwagi i koncentracji. Dzieje się tak, ponieważ impuls biegnący z poddanego terapeutycznej korekcji zgryzu, nie może być skompensowany przez struktury powiązane z nim biomechanicznie. Wynika to, z występujących w obszarze tych struktur, różnego rodzaju dysfunkcji lub blokad. Problemy te, nie mogą być pomijane lub bagatelizowane. Powinny być leczone interdyscyplinarnie, szczególnie we współpracy z osteopatą. Właściwym posunięciem byłoby stworzenie, wspólnego dla wszystkich specjalizacji, protokołu diagnozowania i leczenia problemów związanych z układem stomatognatycznym. Umożliwiłoby to jednoczesną terapie we wszystkich wymagających korekcji obszarach organizmu. W znaczący sposób wpłynęłoby na wzrost skuteczności leczenia, zmniejszając tym samym czas i koszty terapii.
Osteopatia ma wśród swoich zasad jedność struktury i funkcji, a układ stomatognatyczny nie jest wyjątkiem w tej koncepcji. Zdrowy stan uzębienia to zdrowe żucie, połykanie, mówienie, oddychanie, ale również prawidłowa biomechanika całego ciała i poprawne funkcjonowanie narządów wewnętrznych.
Podsumowując należy zaznaczyć, że w krajach takich jak Wielka Brytania, Francja czy Niemcy, gdzie osteopatia praktykowana jest znacznie dłużej niż w Polsce (tj. od 1917r.; w Polsce od 2010r.), jej popularność i zastosowanie są znacznie większe niż w naszym kraju. Dzięki temu, współpraca osteopaty z ortodontą, stomatologiem i protetykiem jest powszechnie stosowana.
Tagi:
progenia, ortodonta, osteopata, zgryz, protetyk
*Wszystkie artykuły medyczne prezentowane na stronie są zgodne z wiedzą medyczną, ale żaden nie może być traktowany jako diagnoza lekarska, lecz wyłącznie jako materiał edukacyjny. W przypadku zaobserwowania u siebie niepokojących objawów należy skonsultować się z lekarzem.
